Wpływ pandemii na edukację po roku nauki zdalnej
Kwiecień 2021: w jakim miejscu, na dzień dzisiejszy, znajduje się polski system oświaty? Jakie długofalowe konsekwencje spowoduje zamknięcie szkół, oddzielenie społeczne, przejście do świata cyfrowego, odebranie dzieciom i nastolatkom (bo to o nich jest ten post) trybu życia sprzed pandemii, kontaktu z rówieśnikami?
Sytuacje szczególne wymagają szczególnego działania. Do takich bez zwątpienia zalicza się pandemia COVID-19 oraz wyzwania przed jakimi wszyscy stanęliśmy, jako rodzice, nauczyciele, uczniowie. Realia w jakich obecnie funkcjonujemy niekiedy diametralnie zmieniły nasz wcześniejszy sposób działania, zarówno w pracy jak i nauce zdalnej. Można sobie zadać pytanie: „co dalej?„
Może jednak najpierw cofnijmy się w czasie.
Wpływ pandemii na sytuację edukacyjną - na skróty:
Wróćmy do początku- czyli marzec 2020
Moment silnych zmian. Zamknięcie placówek szkolnych z dnia na dzień. Przejście na tryb zdalny, który uderzył we wszystkie słabe punkty systemu z impetem rozpędzonego tira w teście zderzeniowym. Nie mogło obejść się bez szkód. Jednak idąc za teorią czarnego łabędzia, na takie wydarzenie ciężko było się przygotować.
Ograniczone wyposażenie szkół, brak odpowiedniego przeszkolenia nauczycieli, rodzice i dzieci niemający wcześniej styczności z nauką online- to jedne z pierwszych przeszkód jakie wystąpiły w edukacji zdalnej. Uwidoczniło się przy tym również pogłębienie rozwarstwienia społecznego, przekładające się wprost na chociażby ograniczony dostęp do sieci Internet i sprzętu komputerowego. A tym samym utrudnione lub uniemożliwione uczestnictwo uczniów w zajęciach zdalnych.
W tamtym momencie panowało ogólne przeświadczenie, że to temat chwilowy, że to wyzwanie, z którym mierzymy się wszyscy wspólnie i trzeba je przeczekać. Społeczeństwo adaptowało się do sytuacji na tyle, na ile było w stanie. Tego jak szybko sytuacja wróci do normy nikt nie mógł w pełni przewidzieć. Sytuacja wymuszała przygotowanie się na każdą ewentualność.
Czas zamknięcia szkół = nauczanie online
W swoim niedawnym (marzec 2021) tweecie Clement Bauane- francuski minister ds. europejskich, pokazał wpływ pandemii COVID-19 na czas otwarcia (liczba tygodni) szkół w Europie. Należy zwrócić uwagę, że Polska oraz inne kraje Europy Środkowej pozostają w czołówce pod względem długości zamknięcia (częściowego lub całkowitego). Nie chodzi tu o poddawanie dyskusji słuszności zamknięcia szkół, ale odpowiedź na pytanie „jakie ma to przełożenie na przyszłość edukacyjną uczniów?„
Pandemia, a w niej szkoły muszące dostosować się do obecnych warunków, wymaga wdrożenia nowych narzędzi nauczania, wspierających dzieci i młodzież w niezahamowanych rozwoju. Braki i zaległości, które powstaną na tym etapie, dadzą o sobie znak prędzej czy później. I nie mówimy tu tylko o realizacji podstawy programowej.
Chodzi o coś więcej, a mianowicie o wydłużenie się czasu, w którym zachwiany został wszechstronny i prawidłowy rozwój każdego dziecka. Gdy obecna sytuacja przypomina bardziej działanie w „trybie awaryjnym/tymczasowym”, gdzie wszystkie strony: czy to patrząc z perspektywy rodziców i dzieci czy szkoły i nauczycieli, szukają pomocy i rozwiązań.
umów się od razu na bezpłatną konsultację
Kliknij w poniższy przycisk i wybierz datę i godzinę, która najbardziej Ci odpowiada
Zaległości programowe po zdalnej edukacji
McKinsey & Company w artykule „Teacher survey: Learning loss is global—and significant” (marzec 2021), na podstawie przeprowadzonych badań wśród nauczycieli, dostarcza wgląd w obecną sytuację systemu oświaty na całym świecie. Polski nie ma w poniższym zestawieniu, ale do tego wrócimy w dalszej części „Gdzie w tym wszystkim jest Polska „.
Z danych wynika, że już w listopadzie 2020 ankietowani oszacowali straty tempa realizacji programu szkolnego na poziomie:
- Wielka Brytania 2.8 mies.
- USA 2.4 mies.
- Francja 1.9 mies.
- Niemcy 1.7 mies.
Możemy zobaczyć, że nawet stosunkowo krótkie okresy nauczania na odległość w nieprzystosowanym do środowisku, wiązały się ze stratami. Co więcej, pandemia zmieniła funkcjonowanie uczniów i nauczycieli. W szkołach, które pozostały otwarte wprowadzono m.in. utrzymywanie dystansu i edukację hybrydową (stacjonarną + zdalną), które ograniczają relacje nauczyciel-uczeń, jak również prowadzą do osłabienia bezpośredniego kontaktu pomiędzy rówieśnikami. Wielu uczniów boryka się również z dodatkową traumą, w tym z dyslokacją ekonomiczną, głodem w domu i wyzwaniami w aspekcie zdrowia psychicznego, z których wszystkie mają wpływ na uczenie się, niezależnie od tego, jak się ono odbywa.
Kwestia efektywności w nauczaniu zdalnym
A co z efektywnością pracy zdalnej wśród dzieci i młodzieży? Większość ankietowanych stwierdziła, że jest ona niższa niż w czasie sprzed pandemii- średnia 4.8 (skala 1-10; 1- najmniej efektywny; 10- efektywność równa lub większa niż w czasie lekcji stacjonarnych).
Ciekawym może być przyjrzenie się porównaniu, ze względu na typ placówki. Nauczyciele szkół publicznych ocenili efektywność na poziomie 4.4, podczas gdy po stronie szkół prywatnych była to wartość 6.2. Wskazuje to na różnicę na poziomie 41%!
Czy wynika z tego, że problem niekoniecznie leży w zdalnym nauczaniu? Ciężko udzielić jednoznacznej odpowiedzi, jednak sami autorzy publikacji wskazują, że w szkołach, w których uczniowie byli dobrze wyposażeni w dostęp do Internetu i sprzętu komputerowego niezbędnego do nauki online, panowała wyższa frekwencja i poziom wykonywalności zadań.
sprawdź nasze zajęcia
Kliknij w poniższy przycisk i sprawdź nasze przedmioty
Gdzie w tym wszystkim jest Polska?
Polski zabrakło w zestawieniu McKinsey & Company. Jeśli weźmiemy pod uwagę następujące czynniki:
- jesteśmy krajem mniej zamożnym niż wcześniej wspomniane,
- jesteśmy w czołówce ze względu na czas zamknięcia szkół,
- brak cyklicznych i szczegółowych raportów na temat sytuacji w polskiej edukacji,
- realne programy wsparcia ze strony MEiN są na razie w fazie planowania i przekazywania do informacji publicznej, a nie na etapie wdrożenia,
- pogłębiający się problem sytuacji psychiatrii dziecięcej, w tym skrajnie utrudniony dostęp do wsparcia psychologicznego i psychiatrycznego młodych ludzi, o czym lekarze informują od lat,
to stajemy jako społeczeństwo przed nie lada wyzwaniem, aby uniknąć zderzenia z górą lodową o nazwie zapaść edukacyjna. Wyzwaniem, którego skutki odczuje każdy.
Sal Khan (Khan Academy), działacz społeczny w obszarze edukacji, na jednym ze swoich wystąpień na konferencji TED powiedział, że każde zaległości na jednym etapie, mają wpływ na kolejny. Rozpędzenie tej machiny doprowadzi to niezwykłych trudności, z jakimi zmierzą się młodzi ludzie. Objawi się to przy przejściu z zajęć na zajęcia, z tematu do tematu, przy przejściu na kolejne etapy edukacyjne. W efekcie Ci sami młodzi ludzie, tylko już jako osoby dorosłe, wejdą nieprzygotowani merytorycznie i mentalnie na rynek pracy, co odbierze im prawo do bycia konkurencyjnym.
Jakie kroki podejmie MEiN?
W marcu tego rok minister edukacji i nauki Przemysław Czarnek poinformował o trzech programach, mających wspomóc dzieci i młodzież w powrocie z nauki zdalnej do stacjonarnej.
Pierwszy z nich, z uwagi na słabszą kondycję fizyczną dzieci po nauce zdalnej, przewiduje przeszkolenie wszystkich nauczycieli wf-u i nauczania wczesnoszkolnego, tak aby zwiększyć efektywność zajęć wychowania fizycznego.
Drugi program zakłada wsparcie psychologiczne dla każdego dziecka. W jednej z wypowiedzi ministra słyszmy: „dzieci zostaną przebadane właśnie z uwagi na problemy psychologiczne, które coraz częściej są zgłaszane przez dzieci, rodziców i nauczycieli„.
Trzecia propozycja ministerstwa dotyczy wprowadzenia w każdej szkole dodatkowych zajęć wspomagających. Resort zakłada wstępnie, że zajęcia będą obejmowały wyłącznie obowiązkowe zajęcia edukacyjne z zakresu kształcenia ogólnego, ujętych w ramowych planach nauczania dla danego typu szkoły oraz dla grupy liczącej nie mniej niż 10 uczniów (w przypadku małych szkół podstawowych nie mniej niż 5 uczniów).
Każde działania, nakierowane na pomoc dzieciom i nastolatkom w odnalezieniu się w nowej rzeczywistości po pandemii są wartością dodaną. Nie zapominajmy, że wsparcie uczniów to także wsparcie rodziców, którzy w pełnym wymiarze doświadczają obecnej sytuacji. Liczymy na to, że zmiany proponowane przez ministerstwo wejdą w życie i wedle zapewnień, pomoc uczniom będzie udzielona w każdej szkole w Polsce.
Nauka zdalna inaczej
W relacji uczeń- nauczyciel niezbędne jest zaufanie i świadomość, że obydwie strony są wysłuchane i mają wpływ na kształt tej relacji. Nauka, także zdalna, jest procesem, w zakresie którego niezbędne jest wdrożenie wszelkich narzędzi, tak aby każdy podopieczny miał prawo do pełnego rozwoju swojego potencjału. Właściwe wykorzystanie wszystkich możliwości dostępnej technologii może być tutaj bardzo pomocne.
Jak można to robić? Poprzez:
- platformę typu e-szkoła, w której wszystkie narzędzia wspierające zdalne nauczanie zebrane są w jednym miejscu. Zaprojektowana tak, aby jak tylko to możliwe, ułatwić pracę i komunikację między nauczycielem a podopiecznym,
- diagnostykę przedmiotową pozwalającą określić mocne obszary wiedzy jak również te, które wymagają wzmocnienia,
- rozszerzoną diagnostykę osobowości i potencjału prowadzoną przez psychologa, dostarczającą informacje o tych wszystkich zasobach, które drzemią w młodym człowieku oraz ich właściwym ukierunkowaniu na świadomy rozwój
- indywidualną współpracę z nauczycielem skupiającą się na poszerzaniu wiedzy z wybranych przedmiotów. Dającą pewność, że żadne zaległości nie zostaną pominięte oraz że wszystkie narzędzia dydaktyczne dobrane będą indywidulanie do potrzeb danego ucznia
- tutoring rozwojowy obejmujący pracę w obszarze wartości, talentów, celów. Gdzie pod opieką tutora podopieczny nabywa pewności, że cała sprawczość jest w nim samym.
Te działania to nie tylko teoria. Tak ze wszystkimi uczniami odbywa się współpraca w EduSpace Tutoring Center. Ciekawość świata i chęć rozwoju u młodych ludzi wymaga stworzenia wszelkich warunków, które to umożliwiają.
Czy wyciągniemy wnioski z obecnej lekcji?
Wsparcie najmłodszych jest jednym z kluczowych zadań, przed którymi stoimy wszyscy, ponieważ efekty tego są globalne. To jak wywiążemy się z tej pracy domowej wpłynie na naszą przyszłość. Czy będzie to dalej z nauką zdalną czy bez, to czas pokaże. Edukacja zawsze była i jest kluczowym elementem w kształtowaniu świadomego społeczeństwa. I niech takim pozostanie.
Sprawdź inne nasze artykuły
O autorze
Piotrek Sus
Pomysłodawca i współzałożyciel EduSpace Tutoring Center. Na co dzień pokazuje swoim podopiecznym, że niemożliwe staje się możliwe. Marzy, by nigdy nie stracić pasji do uczenia się. Uwielbia dzielić się wiedzą i doświadczeniem, co z resztą robi od ponad 6 lat, pracując z młodymi ludźmi. Z zajawek, sprawia mu przyjemność wszystko to, co wymaga wyjścia ze strefy komfortu